Internetconsultatie voor concept van achtste Actieprogramma Nitraatrichtlijn

Wiersma wil de lijn van de maatregelen uit het zevende Actieprogramma en de derogatiebeschikking 2022-2025 grotendeels voortzetten en vult dat aan in die gebieden waar dat nodig is. Tegelijkertijd wil ze ook verlichting bieden in gebieden waar dat gezien de grond - en oppervlaktewaterkwaliteit in Nederland volgens haar kan. 

Voor wat betreft de actualisatie van de stikstofgebruiksnorm zijn voor zes percentages variërend van 3% tot 20% de effecten van een generieke verlaging van de stikstofgebruiksnorm op de waterkwaliteit doorgerekend. Wiersma constateert dat dit nog tot onvoldoende verbetering van de grondwaterkwaliteit leidt, met name in de in de zand- en lössregio in het zuiden.

Het voorgestelde maatregelpakket dat gebaseerd is op de actualisatie van de stikstofgebruiksnorm en gericht op het behalen van de nitraatnorm in het grondwater in alle zandregio’s ziet Wiersma als het meest perspectiefvol in de balans tussen het behalen van de doelen van de Nitraatrichtlijn, de bedrijfseconomische effecten op het agrarische bedrijf en het draagvlak bij boeren.

De Commissie Deskundigen Meststoffenwet zal binnenkort een advies verstrekken over de actualisatie van de totale stikstofgebruiksnorm en in de zand- en lössgebieden. Dit kan betekenen dat in bepaalde gebieden voor bepaalde gewassen de totale stikstofgebruiksnorm wordt aangescherpt en dat in andere gebieden, waar de nitraatnorm ruimschoots wordt gehaald, er ruim te is voor enige versoepeling.

In sommige gebieden is aanvullende inzet nodig om de stikstofbelasting van het oppervlaktewater vanuit de landbouw terug te dringen. Wiersma wil de geactualiseerde stikstofgebruiksnorm niet hoger laten zijn dan wat past bij de opgave in een specifiek aandachtsgebied. De korting die nodig is ter verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit in de aandachtsgebieden zal daarbij niet hoger zijn dan 20%. De komende periode zal ze deze systematiek verder uitwerken.

In aandachtsgebieden waar alleen fosfor het probleem is, zal geen korting gelden op de stikstofgebruiksnorm. Om de gebiedsgerichte opgave voor de oppervlaktewaterkwaliteit het hoofd te bieden zal de minister aandachtsgebieden voor stikstof en fosfor aanwijzen. In deze gebieden zullen maatregelen nodig zijn ter vermindering van de verontreiniging van stikstof of fosfor. Voor deze aanwijzing van de aandachtsgebieden wordt gebruikgemaakt van een geactualiseerde bronnenanalyse. De aanwijzing van de huidige 'nutriënt verontreinigde gebieden' kan daarmee per januari 2026 vervallen.

In de verplichtingen over duurzame bouwplannen wordt een aantal aanpassingen gedaan in de maatregelen voor rustgewassen, vanggewassen en wintergewassen, waardoor de bouwplanmaatregelen effectiever, eenduidiger, maar ook praktisch uitvoerbaar zijn.

Wiersma hoopt te komen tot een landsdekkend gedragen doelsturingssysteem dat in het negende Actieprogramma een volwaardig alternatief kan zijn voor de middelvoorschriften. In samenwerking met sectorpartijen wordt gewerkt aan de inrichting van een systeem voor doelsturing op nitraat in het bovenste grondwater. In de komende jaren wil Wiersma ervaring opdoen met het gebruik van een doelsturingssysteem. De deelnemers aan de doelsturingssystematiek voor nitraat in grondwater wil de minister voorafgaand aan deelname al perspectief bieden voor de uitzonderingsmogelijkheden van enkele generieke voorschriften die ze al uitwerkt in het achtste Actieprogramma:

• een grotere totale stikstofgebruiksruimte dan die generiek gaat gelden.


• een uitzondering van het uiterlijk op 1 oktober inzaaien van een vanggewas na maïs en van een vanggewas na alle overige teelten op zand- en lössgronden.


• een uitzondering van de verplichting van 1:4 rotatie met rustgewassen op zandgronden en het loslaten van de aangekondigde verplichting in het achtste Actieprogramma van de verscherpte rotatie met rustgewassen voor de zuidelijke zand- en lössregio.

De internetconsultatie voor het concept 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn is te vinden op de website die de overheid daarvoor heeft opgezet. Het Ex ante onderzoek 8e Nitraat Actieprogramma van Wageningen University & Research is te vinden op de website van de Rijksoverheid.